 |
| kregu |
 Wysłany: Czw 20:39, 21 Cze 2007 Temat postu: Gazeta Prawna: Kiedy przewoźnik zapłaci odszkodowanie? |
|
Wystąpienie w czasie przewozu szkody nakłada na przewoźnika obowiązek jej naprawienia, chyba że powoła się on na okoliczność wyłączającą odpowiedzialność. Sprowadza się to do zapłaty odszkodowania.
Obowiązujące przepisy ograniczają jednak zakres odszkodowania w stosunku do zasad ogólnych prawa cywilnego. W poszczególnych przypadkach odszkodowanie wypłacane przez przewoźnika może nie obejmować pełnej szkody poniesionej przez poszkodowanego. Obowiązek odszkodowawczy przewoźnika ograniczony jest bowiem zasadniczo do tzw. szkody bezpośredniej, czyli szkody polegającej na samej utracie, ubytku lub uszkodzeniu przesyłki, a nie obejmuje szkód pośrednich, czyli dalszych następstw szkody w przesyłce. Wyjątek od tej zasady dotyczy szkód będących następstwem umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
Wartość przesyłki
Na wypadek ryzyka utraty lub wystąpienia ubytku, nadawca przesyłki może zadeklarować jej wartość, poprzez dokonanie odpowiedniego wpisu w liście przewozowym. Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy - Prawo przewozowe, zadeklarowanie wartości przesyłki dopuszczalne jest tylko w sytuacji, gdy nie został wystawiony rachunek dostawcy lub sprzedawcy, ani też nie istnieje cennik, na podstawie których można by ustalić wartość towaru. Deklaracja wartości prowadzi do powstania domniemania, że przesyłka ma taką wartość, jaką zadeklarował nadawca. W wypadku utraty przesyłki z deklarowaną wartością uprawnionemu należy się odszkodowanie w wysokości zadeklarowanej, a w razie ubytku takiej przesyłki, odszkodowanie proporcjonalne do wartości deklarowanej. Przewoźnik może jednak obalić domniemanie wynikające z deklaracji wartości, dowodząc, że wartość przesyłki została zawyżona. Jeżeli wartość przesyłki nie została zadeklarowana w chwili nadania jej do przewozu, wówczas zgodnie z art. 80 ust. 1 i 2 ustawy - Prawo przewozowe, wysokość odszkodowania za utratę lub ubytek przesyłki nie może przewyższać wartości, którą ustala się na podstawie ceny wskazanej w rachunku dostawcy lub sprzedawcy, ceny wynikającej z cennika obowiązującego w dniu nadania przesyłki do przewozu, wartości rzeczy tego samego rodzaju i gatunku w miejscu i czasie ich nadania oraz opinii rzeczoznawcy. Należy podkreślić, że kryteria ustalania wysokości odszkodowania nie mogą być stosowane dowolnie, lecz w kolejności wynikającej z ustawy. Oznacza to, że jeśli np. przewozowi przesyłki towarzyszyło wystawienie faktury (rachunku) przez nadawcę, wówczas wykluczyć należy możliwość ustalenia wysokości odszkodowania na podstawie cennika czy opinii rzeczoznawcy.
Wysokość odszkodowania
W wypadku uszkodzenia odszkodowanie ustala się w wysokości odpowiadającej procentowemu zmniejszeniu się wartości przesyłki. W celu jego określenia konieczne jest uprzednie ustalenie pierwotnej wartości przesyłki. Odszkodowanie z tytułu uszkodzenia przesyłki nie może jednak przewyższać kwoty przysługującej za utratę całej przesyłki, jeżeli doznała ona obniżenia wartości wskutek uszkodzenia oraz za ubytek tej części przesyłki, która doznała obniżenia wartości wskutek uszkodzenia.
Zwrot przewoźnego
W każdym przypadku szkody w przesyłce, oprócz odszkodowania, zwraca się przewoźne oraz koszty związane z przewozem; w przypadku utraty przesyłki - w całości, w przypadku ubytku - w odpowiedniej części, a w razie uszkodzenia - w wysokości odpowiadającej procentowi obniżenia wartości przesyłki.
Ograniczenia obowiązku
Ograniczenie obowiązku odszkodowawczego przewoźnika przewiduje Konwencja CMR. Zgodnie z art. 23 ust. 3 Konwencji CMR odszkodowanie za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru nie może bowiem przekraczać 25 franków za kilogram brakującej wagi brutto, przy czym za frank uważa się złoty frank wagi 10/31 grama złota o próbie 0,900. Polska, w przeciwieństwie do innych państw, jak dotąd nie ratyfikowała protokołu do Konwencji CMR z 1978 roku, który zastąpił wyznacznik oparty na złotym franku kwotą 8,33 SDR (ang. Special Drawing Right). Mimo braku ratyfikacji protokołu, z uwagi na problemy w wycenie złotego franka, w praktyce polskiego obrotu prawnego stosuje się kryterium oparte na jednostce rozliczeniowej SDR emitowanej przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, której kurs jest na bieżąco ogłaszany przez Narodowy Bank Polski. Aktualnie kwota 8,33 SDR stanowi równowartość około 36 zł. Istnienie kwotowego ograniczenia wysokości odszkodowania powoduje, że przy przewozach przesyłek lekkich, a jednocześnie wartościowych, odszkodowanie przysługujące na podstawie Konwencji CMR może nie pokrywać nawet faktycznej wartości utraconej przesyłki. Z tego też względu, przy przewozach tego rodzaju przesyłek szczególnie uzasadnione jest ubezpieczenie ryzyka ich utraty, ubytku lub uszkodzenia.
Pełna szkoda
Ograniczenia obowiązku odszkodowawczego nie znajdują zastosowania, jeżeli szkoda została wyrządzona z winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa przewoźnika. W takim wypadku przewoźnik odpowiada za całą wykazaną szkodę obejmującą zarówno stratę rzeczywistą, jak i ewentualne utracone korzyści (art. 86 ustawy - Prawo przewozowe i art. 29 Konwencji CMR). Ciężar udowodnienia winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa przewoźnika spoczywa na osobie dochodzącej naprawienia szkody. Podkreślić należy, że zarzutu rażącego niedbalstwa nie uzasadnia każde uchybienie przewoźnika, ale jedynie poważne naruszenie podstawowych zasad ostrożności.
WYPŁATA ODSZKODOWANIA A VAT
Jeżeli przewóz wykonywany jest na ryzyko nadawcy, wówczas odszkodowanie powinno być wypłacone w kwocie netto. Wynika to stąd, iż w związku z powstaniem szkody nadawca będzie uprawniony do dokonania odpowiedniej korekty wystawionej przez siebie faktury VAT, a tym samym do zmniejszenia kwoty podatku należnego. W typowej sytuacji, gdy przewóz jest wykonywany na ryzyko odbiorcy, rozstrzygnięcie problemu ujęcia VAT powinno być uzależnione od tego, czy uprawnionemu do dochodzenia odszkodowania (odbiorcy) przysługuje prawo do zwrotu VAT zawartego w cenie towaru stanowiącego przedmiot przesyłki. Jeżeli odbiorcy przysługuje takie prawo, wówczas odszkodowanie powinno zostać wypłacone w kwocie netto, tj. bez podatku od towarów i usług. Odszkodowanie w kwocie brutto będzie przysługiwało wówczas, gdy odbiorca wykaże, że jest objęty podmiotowym lub przedmiotowym zwolnieniem z VAT względnie że nabycie towaru stanowiącego przedmiot przesyłki nastąpiło w związku z działalnością zwolnioną od VAT. |
|
|
|
|
|